بررسی اثرات تخفیفی زنجبیل بر تهوع ناشی از شیمی درمانی: فاز تأخیری

مقدمه: تهوع فاز تأخیری (72-24 ساعت پس از شیمی درمانی) یکی از شایع ترین عوارض ناشی از شیمی درمانی است. این پژوهش با هدف بررسی تأثیر کپسول های زنجبیل بر میزان تخفیف این عارضه صورت پذیرفت. روش ها: این پژوهش یک کارآزمایی بالینی تصادفی سازی شده ی شاهددار و دو سو کور بود که بین مرداد تا آذر سال 1388 در بیمارستان امام خمینی بر روی 80 بیمار خانم مبتلا به سرطان پستان که تحت شیمی درمانی یک روزه بودند و از تهوع ناشی از آن رنج می بردند، انجام شد. پس از کسب رضایت نامه ی کتبی، نمونه ها به صورت تصادفی در دو گروه شاهد و مداخله قرار گرفتند. دو گروه از نظر سن و شدت تهوع زایی داروهای شیمی درمانی مصرفی با یکدیگر همسان سازی شدند. نمونه های گروه مداخله کپسول های 250 میلی گرم زنجبیل را به صورت خوراکی، چهار بار در روز و به فاصله ی هر شش ساعت (یک گرم در روز) و به همین صورت نمونه های گروه شاهد کپسول های دارونما را از سه روز قبل از شیمی درمانی تا سه روز پس از آن مصرف کردند. برای سنجش اثر کپسول ها هر شب یک پرسشنامه ی سه قسمتی تکمیل گردید. پس از جمع آوری داده ها از آزمون های fisher’s exact، kruskal-wallis و 2 χ با استفاده از نرم افزار آماری stata نسخه ی 8، برای آنالیز داده ها استفاده گردید. یافته ها: میانگین سن نمونه ها در گروه های مداخله و دارونما به ترتیب 4/8 ± 8/41 و 0/10 ± 1/45 سال بود (1/0 = p). میانگین طول مدت بیماری در گروه مداخله 4/2 ± 2/4 و در گروه دارونما 6/2 ± 5/4 روز بود (6/0 = p). همچنین، یافته ها حاکی از آن بود که به ترتیب شدت (001/0 > p) و تعداد موارد (001/0 > p) تهوع فاز تأخیری به طور معنی داری در بیماران دریافت کننده ی زنجبیل کمتر از بیماران مصرف کننده ی دارونما بود. همچنین مصرف کپسول های زنجبیل در مقایسه با دارونما عارضه ی خاصی نداشت (5/0 = p). نتیجه گیری: بر اساس یافته های پژوهش حاضر می توان اظهار نمود که مصرف روزانه یک گرم پودر ریشه ی زنجبیل به صورت کپسول از سه روز قبل از شیمی درمانی تا سه روز پس از آن و در کنار رژیم ضد تهوع و استفراغ استاندارد می تواند تهوع فاز تأخیری ناشی از شیمی درمانی را کاهش دهد.